Een heerlijke, onvervalste Mendoza, dat is de indruk die je meteen al krijgt nadat je de eerste pagina’s van de roman hebt gelezen. En de schrijver maakt die verwachting waar. In De neergang van Madrid echoën de satirische humor die we kennen uit zijn Barcelona-trilogie rond de morsige detective annex dameskapper (overigens een verzameling die vorig jaar is uitgebreid met een vierde deel en dus trilogie af is), en de over elkaar heen buitelende gebeurtenissen uit De stad der wonderen. Plaats van handeling is Madrid, enkele maanden voordat de Spaanse Burgeroorlog (1936-1939) uitbreekt, en het verhaal is ditmaal geweven rond een doorgaans tamelijk saaie Engelse kunsthistoricus. Hoewel veel historische personages hun opwachting maken, onder wie de leider van de Spaanse Falange José Antonio Primo de Rivera en de latere dictator generaal Francisco Franco, vermeldt de schrijver in de opdracht expliciet dat deze roman een fabel, een verdichtsel is.
Anthony Whitelands, de Engelse specialist in Spaanse schilderkunst uit de Gouden Eeuw, aanvaardt de opdracht om in Madrid de schilderijencollectie van een Madrileense aristocraat te taxeren en een doek uit te kiezen dat in het buitenland kan worden verkocht, waardoor voornoemde aristocraat in die roerige tijden over een geldpotje buiten de nationale grenzen zal beschikken en met zijn gezin het Spaanse tumult al dan niet tijdelijk achter zich kan laten. Ten huize van deze hertog van Igualada blijkt de verzameling echter geen winstgevend schilderij te bevatten, maar — zo krijgt de integere Whitelands wat later te horen — in het souterrain bevindt zich een heel bijzonder doek: een onbekend vrouwelijk naakt van de beroemde hofschilder Diego Velázquez. Uiteraard gaat Whitelands zweven en ziet hij zijn doodgelopen carrière tot op grote hoogten stijgen: hij zal immers de ontdekker van die onbekende Velázquez zijn. Maar niets is wat het lijkt, niets gaat zoals hij verwacht, en de arme, sullige Engelsman komt in een waar wespennest terecht. Hij wordt een speelbal van vele partijen: zijn eigen landgenoten, Spanjaarden van allerhande komaf en gezindte, de Russen, spionnen en dubbelspionnen, en niet te vergeten het Madrileense vrouwelijk schoon. Zo wordt de kunstkenner onder meer opgezadeld met een jong hoertje plus baby en bieden beide dochters van de hertog zich op een presenteerblaadje aan. De man, door alles en iedereen nagezeten en gebruikt, raakt van de regen in de drup. Wanneer hij uiteindelijk op de trein naar huis wordt gezet, is hij meerdere illusies armer en tal van ervaringen rijker.
In de regel moeten de kreten op een boekomslag met een flinke korrel zout worden genomen, maar ditmaal is de quote volkomen terecht: ‘De briljante stijl die we van Mendoza gewend zijn: een mengeling van schijnbare eenvoud en poëtische verfijning, gecombineerd met zijn liefde voor parodie.’ Dit is niets te veel gezegd.
[Jacqueline Visscher] Verberg tekst

Roman over een Engelse kunsthistoricus die naar Madrid reist aan de vooravond van de Spaanse Burgeroorlog om een schilderij te taxeren dat in bezit van een adellijke familie is. Hij wordt meegetrokken in politieke intriges en amoureuze verwikkelingen en ontsnapt daarbij ternauwernood aan de dood. De Spaanse auteur (1943) werd in een klap wereldberoemd met 'De stad der Wonderen'. Na een periode van stilte verscheen in 2009 'De wonderbaarlijke reis' en in 2010 het nu vertaalde werk. Mendoza is een meesterverteller die humor en spanning moeiteloos weet te combineren. Zo ook in deze roman, waarin hij een turbulente tijd tot leven wekt met spionnen en politieke kopstukken, met een rijkdom aan historisch juiste details en couleur locale. Qua thema en setting verwant met C.J. Sansom`s 'Winter in Madrid' en 'Het bloed in onze aderen' van M. Bulnes. Een ideale roman voor een breed publiek in een soepele vertaling. Kleine druk.