Met een veertig jaar oude herinnering begon ik aan de herlezing van Koning van Katoren. Ik vroeg me af of het boek, dat destijds nogal indruk op me maakte, jonge lezers van nu nog zou aanspreken. En dan lees ik in de boekenbijlage van De Morgen van 10.04.2013 een vraaggesprek met de twaalfjarige Alpha Vuylsteke over zijn leeservaringen. Op de vraag welke persoon uit een boek zijn vriend zou kunnen zijn, antwoordt hij: ‘één personage dat me heel erg aansprak was Stach, de jongen uit Koning van Katoren. Stach wordt koning omdat hij zo intelligent, zo slim, zo aardig en zo lief is. Neem zijn eerste opdracht: hij moet de vogels van Decibel stil krijgen. Die krijsen zo hard dat mensen er doof van worden. Wel, Stach haalt er grote luidsprekers bij die zoveel lawaai maken dat de vogels ze proberen te overklassen. Ten slotte scheuren hun stembanden. Slim van die jongen, daar heb ik bewondering voor.’ Die opmerking van Alpha brengt ons meteen in het verhaal.
In het land van Katoren slagen de ministers er al jaren niet in om een troonopvolger te vinden voor de overleden koning. Dan komt er een zeventienjarige jongen, Stach, die hen vraagt wat iemand moet doen om koning te worden. Om wat druk op de zaak te zetten heeft hij de pers al gewaarschuwd, die nu op het antwoord van de ministers staat te wachten. Dat luidt kort en goed: hij moet zeven opdrachten uitvoeren, te beginnen met een eind maken aan het geschreeuw van de vogels van Decibel. Hoe dat verloopt, heeft Alpha hierboven al verteld. Het is door zijn onbevangen kijk op de problemen en zijn gebrek aan ontzag voor autoriteiten dat Stach in deze en volgende opdrachten slaagt. De kranten doen daar gretig verslag van en Stach wordt van lieverlee een bekende Katorenaar. De ministers worden steeds kribbiger van het succes dat Stach heeft. Ze zoeken naar een manier om hem uit te schakelen zodat hij geen bedreiging voor hun positie kan zijn. Daarom bedenken ze een extra opdracht die inhoudt dat Stach van de toren van de kathedraal moet springen. Dat zou pure zelfmoord zijn. Maar de kranten krijgen er lucht van en roepen de bevolking op met kussens naar de kathedraal te komen. Een gigantische berg kussens ligt om de toren heen en als Stach springt, maakt hij een zachte landing. En kan hij zijn opdrachtenreeks vervolgen.
De problemen die hij moet oplossen, bevatten vaak een materieel als een moreel aspect. Zoals bijvoorbeeld in het verhaal ‘Een zielig stadje’, waarin een groepje zogenaamde wetenschappers zich mateloos verrijkt door een muggenplaag in stand te houden die de bevolking dwingt hun peperdure medicijnen te gebruiken. De verhalen die de opdrachten vertellen, zijn een mengeling van eigentijdse en sprookjeselementen: auto’s en treinen naast draken en tovenaars. In de problemen die Stach moet oplossen is veel terug te vinden van de politieke overtuiging die Jan Terlouw is toegedaan. Maar toch, hoe sympathiek Stach ook is, en in dat opzicht geef ik Alpha Vuylsteke groot gelijk, zijn optreden is zo positief geladen dat het balanceert op het randje van de aanvaardbaarheid. Ik vraag me dan ook af of het boek, was het anno 2013 voor het eerst verschenen, een Gouden Griffel zou hebben gekregen. Deze 58ste druk verscheen als ‘filmeditie’, wat betekent dat achterin het boek een aantal foto’s is opgenomen uit de film die over Koning van Katoren is gemaakt. Enige toelichting over film, regisseur, acteurs en duiding van de foto’s ontbreekt. Jammer. [Herman Kakebeeke] Verberg tekst

Zeventien jaar na de dood van de koning, stelt Stach zich kandidaat als troonopvolger. Hij werd geboren in de nacht dat de oude koning stierf en bleef als wees achter onder de hoede van zijn oom. Oom Gervaas heeft zijn leven lang de koning gediend en dient nu de zes ministers die het land regeren. Die geven Stach zeven aartsmoeilijke opdrachten. Met een kaartje enkele rit wordt hij naar alle uithoeken van het rijk gestuurd. Hij moet slagen waar vele anderen mislukten en zelfs de dood vonden. Maar Stach wordt door het volk van Katoren gesteund en wonderlijk genoeg slaagt hij in zijn opdrachten. Hij verjaagt de vogels van Decibel, doodt de draak van Smook, vernietigt de granaatappelboom in Wapenfelt en ga zo maar door. Uiteraard is dat niet naar de zin van de ministers die hem zelfs die ene opdracht geven die hij nooit zou aanvaarden: van de kathedraal springen ...
Dit boek is zowat veertig jaar oud, maar door het tijdloze karakter en de fantasierijke setting, kan het nog steeds gesmaakt worden. Het verhaal heeft iets weg van een sprookje, maar dan veel spannender en avontuurlijker. Het taalgebruik is wat oubollig. Woorden als ‘allengs’, 'kwinkelerende vogels’, ‘hansopje’ komen toch niet meer voor in de woordenschat van de jeugd. Als iemand eens de moeite zou doen dit boek in een actueler Nederlands te herschrijven, dan is het opnieuw goed om de volgende veertig jaar te doorstaan. Deze 58ste druk verscheen in de vorm van een filmeditie met achterin een aantal foto’s van de film.
Verberg tekst

Zeventien jaar na de dood van de koning, stelt Stach zich kandidaat als troonopvolger. Hij werd geboren in de nacht dat de oude koning stierf en bleef als wees achter onder de hoede van zijn oom. Oom Gervaas heeft zijn leven lang de koning gediend en dient nu de zes ministers die het land regeren. Die geven Stach zeven aartsmoeilijke opdrachten. Met een enkel kaartje wordt hij naar alle uithoeken van het rijk gestuurd. Hij moet slagen waar vele anderen mislukten en zelfs de dood vonden. Maar Stach wordt door het volk van Katoren gesteund en wonderlijk genoeg slaagt hij in zijn opdrachten. Hij verjaagt de vogels van Decibel, doodt de draak van Smook, vernietigt de granaatappelboom in Wapenfelt en ga zo maar door. Uiteraard is dat niet naar de zin van de ministers die hem zelfs die ene opdracht geven die hij nooit zou aanvaarden: van de kathedraal springen ...
Dit boek is zowat veertig jaar oud, maar door het tijdloze karakter en de fantasierijke setting, kan het nog steeds gesmaakt worden. Het verhaal heeft iets weg van een sprookje, maar dan veel avontuurlijker, spannender. Het taalgebruik is wat oubollig. Woorden als ‘allengs’, kwinkelerende vogels’, ‘hansopje’ komen toch niet meer voor in de woordenschat van de jeugd. Als iemand eens de moeite zou doen dit boek in een actueler Nederlands te herschrijven, dan is het opnieuw goed om de volgende veertig jaar te doorstaan.
Verberg tekst