Voorbeelden van prentenboeken met ‘doodgaan’ als thema zijn er inmiddels te over. Enkele daarvan behandelen de dood van een broertje of zusje, waarbij het daadwerkelijke overlijden het hoofdthema vormt. Jef Aerts kiest voor een andere invalshoek. ‘Haar foto was al grijs voordat ik geboren werd’, merkt de naamloze hoofdpersoon op. Op een dag hoort hij zijn dode zusje praten; ze stelt voor om te gaan fietsen. De ik-figuur verbaast zich daarover, waarmee Aerts subtiel de emoties die een overlijden oproept, omvormt tot reële daden van de overledene: ‘Nu weet ik best dat je veel kan als je dood bent. Je kan gesprekken doen stilvallen en mensen doen huilen. Je naam wordt plechtig uitgesproken en alleen al door aan jou te denken, vallen mensen elkaar in de armen. Maar fietsen?’ Wanneer hij zijn moeder vraagt wat doodgaan is, antwoordt ze: ‘Alles wordt stil, […]. Dood zijn is als dromen, maar dan groter’. Die nacht verschijnt zus aan het bed van haar broertje. En inderdaad: ze gaan fietsen. Weer thuis kruipen ze samen in bed, en het broertje vraagt zich af of hun ouders zullen lachen of huilen als ze hen daar aantreffen. Maar de volgende ochtend is zus verdwenen. Bij het ontbijt vertelt hij erover aan zijn ouders.
Boeken voor jonge kinderen met de dood als thema neigen vooral naar het geven van uitleg rondom dat raadselachtige verschijnsel. Aerts werpt enkel vragen op, waarop geen antwoorden komen. Ze geven het boek een filosofische ondertoon. Zus is zonder meer al jaren geleden gestorven, maar toch is ze voor die ene nacht springlevend. Leeft ze of is ze dood? De lezer kan dergelijke vragen zelf overdenken. Het toont dat Aerts niet voor jonge lezers door de knieën gaat. Dat blijkt ook uit zijn metaforische en symbolische taalgebruik.
Marit Törnqvist schept in haar prenten een heldere nacht vol avontuur. Het beeld draagt een deel van het verhaal, bijvoorbeeld in de gespiegelde prenten waarmee het boek begint en eindigt. De grote vierkante tafel die aan het begin nog leeg is, waardoor de hoofdpersoon op zijn stoel wat eenzaam oogt, is aan het eind van het verhaal gedekt voor het ontbijt, met vrolijk servies en een gezellig geblokt tafelkleed. De aanvankelijke leegte is vervangen door warmte en geborgenheid. Het vliegen waar Aerts in de tekst aan refereert, komt indirect terug in alle vogels en eendjes in de illustraties. Ook in bredere zin doen Törnqvists tekeningen symbolisch aan, wanneer ze intervisuele verwijzingen lijkt te maken.
Het verhaal kan op meerdere manieren worden geïnterpreteerd, waardoor het aantrekkelijk is voor zowel jonge als volwassen lezers. De pedagogische impuls om jonge lezers toch vooral iets bij te brengen, is zelfs bij een aangrijpend en complex thema als ‘de dood’ voorbijgestreefd door een literaire impuls, zonder daarbij de toegankelijkheid uit het oog te verliezen. Groter dan een droom is een warm, aandoenlijk en toegankelijk boek, dat desondanks een mysterieuze en uitdagende leeservaring biedt.
 
(Dit is een abstract van een artikel van Marloes Schrijvers. De volledige tekst is verschenen in De Leeswelp 1, 2013.)
[Marloes Schrijvers] Verberg tekst

Een jongetje (ik-figuur) van een jaar of vijf hoort op een namiddag zijn zus roepen. Hij heeft die zus nooit gekend: ze is overleden voordat hij geboren werd. Zijn zus stelt voor om te gaan fietsen. Die nacht rijden ze door het bos, langs grasvelden, totdat het lijkt alsof ze zweven, hoger dan de bomen. Dichter/schrijver Jef Aerts draait in zijn mooie, ontroerende verhaal niet om de beladen onderwerpen heen. Hij beschrijft de dood: ‘Je kan gesprekken doen stilvallen en mensen doen huilen.’ En de emoties van het jongetje maakt hij concreet. ‘Het [verdriet] hing als behangpapier in alle kamers van ons huis.’ Tegelijkertijd brengt Aerts humor in het verhaal: hij laat het meisje een gewone grote zus zijn die roept om marsepein en haar broertje dom vindt. Het jongetje wil weten of je nog de hik krijgt als je dood bent. De dromerige prenten van Marit Törnqvist versterken het verhaal. Ze gebruikt voor haar tekeningen enkele tekstelementen en zet die vervolgens naar haar eigen hand. Ze speelt met kleuren, motieven (duiven), licht en donker, en perspectief. Zo zet ze de sfeer neer en geeft alle ruimte aan het verhaal en de verbeelding. Prachtige prentvertelling in woord en beeld over een rouwproces. Vanaf ca. 6 jaar. Verberg tekst

Zus neemt haar broer, de ik-figuur in dit boek, mee. Broer volgt haar die nacht op de fiets. Samen maken ze een fietstocht die enkel zij kunnen beleven.
Zus is dood, al lang voor broer geboren werd. Broer heeft een speciale band met zus. Zo ééntje zoals alleen broers en zussen kunnen hebben. Al hebben ze elkaar nooit in levende lijve gezien. De dood van zus leeft nog steeds in het gezin. Maar niet alleen in negatieve zin. Op het einde van het boek merken we dat er ruimte is om erover te praten. Zus is niet vergeten. Je voelt de warmte en gezelligheid van het gezin.
Dit prentenboek is een kleine parel die een echt juweel wordt eens je het gelezen hebt. Zo ééntje die je in je kast moet koesteren om er af en toe er knus mee in de zetel te kruipen. Een verhaal over dood, liefde, verdriet, verlangen, gemis, … groter dan een droom. Een boek om alleen te lezen of met twee of …, voor jong en oud. Kortom geschikt voor het hele gezin. Enige kleine minpuntje: jonge kinderen die nog niet met het thema geconfronteerd werden, zullen niet alles ten volle begrijpen. Maar dat neemt niet weg dat ze kunnen genieten van de mooie vormgeving.
Het verhaal is ontroerend, de tekst vloeiend en poëtisch geschreven. De dromerige prenten voeren je mee naar een andere wereld. Het is heel moeilijk om nog woorden te vinden die het boek alle eer aan doen. Ik heb er van genoten en zal dat nog lang doen.
Verberg tekst