Trekken de uitgevers zelf aan de mouw van de BV's of zijn het de acteurs en muzikanten die met hun schrijfsels bij hen aankloppen? Een kwestie van de kip of het ei. Feit is dat het beproefde genre van de roman in Vlaanderen stilaan een geliefkoosd verlengstuk van een mediacarrière is geworden. Want naamsbekendheid, dat is bij uitgevers het ultieme visitekaartje met het oog op de marketingmaneuvers.

Van Stany Crets tot Leen Dendievel, van Maaike Neuville tot Wim Opbrouck en uiteraard Hilde Van Mieghem. Is het problematisch dat acteurs massaal boeken schrijven? Ja, vond Delphine Lecompte onlangs. "Ze vergallen het voor debuterende beloftevolle schrijvers zonder bevallig snoetje, charisma, connecties en een bekende naam", vond Lecompte, nogal kort door de bocht.

Wat haar misschien vooral ergert, is dat het schrijverschap al te vaak als divertissement geldt. Nee, aldus Lecompte, het is "geen af te vinken 'uitdaging' op een bucketlist. Geen prestigieus imponerend tijdverdrijf tijdens een vervelende quarantaine." Daar had ze onmiskenbaar een punt.

Geldt hetzelfde voor muzikanten die steeds vaker de pen ter hand nemen, van Warren Ellis tot Patti Smith en bij ons nu ook Sam Bettens? Aan dat rijtje mogen we nu ook Nele Van den Broeck toevoegen. De frontvrouw van Nele Needs a Holiday verdiende al uitgebreid haar sporen als columniste in onder meer De Standaard, met geraffineerde teksten waarin ze de capriolen van haar gemoed dissecteerde en ook openlijk over haar depressie schreef.

Dat er een volwaardig debuut broeide, stond dus in de sterren geschreven. Iemand anders wordt ietwat hijgerig aangekondigd als een 'tomeloze roman over de onwaarschijnlijke overwinning van een vrouw die alles verloor'. Ach, die blurbs, ze zijn soms zo aandoenlijk overspannen en misleidend.

Verrassend is alleszins dat Van den Broeck niet zomaar klakkeloos de voorspelbare autobiografische toer opgaat. Ze maakt werk van een plot, die zowel vermakelijk als vergezocht is, maar ook onderhoudend.

Tinderseks

In Iemand anders stuiter je het leven binnen van Sandra Sanctorum, niet bepaald het prototype van de onafhankelijke vrouw. Van de ene dag op de andere ligt haar bestaan aan diggelen wanneer Georg haar de wacht aanzegt. Zo komt een einde aan 'twaalf jaar seksuele exclusiviteit en een grotendeels beheerst samenwonen'. Georg, een behoorlijk zelfvoldane bestsellerauteur en aandachtstrekker, was haar alfa en omega: 'Hij was een godheid, een zielenstrooier. Hij blies levensadem in mijn kleine lichaam. Ik hoefde me niet langer af te vragen wie ik was.'

Sandra cijferde zich weg voor Georg, ondanks haar eigen prille schrijversambities. 'Ik was immers niet alleen vrouw geweest, niet alleen agent en manager, maar ook muze en onderwerp.' Ze beredderde zijn literaire carrière, regelde interviews, antwoordde in zijn plaats en werkte op zijn uitgeverij. Nu moet Sandra zichzelf volledig heruitvinden.

Vreemd genoeg zoekt Sandra haar heil bij haar ouders in haar geboortedorp, waar de wereld saai en overzichtelijk lijkt. Met een soort checklist in de hand besluit ze haar persoonlijkheid om te gooien. Eerst maar eens ferm loosgaan: roken, gin drinken, zich overgeven aan vernederende Tinderseks ('Tinder is de croupier van Sisyphus') en langdurige luiheid. Een beetje geforceerd escapisme, zegt u? Klopt, maar Van den Broeck weet er wel kolderieke situaties uit te puren.

Langzaam maar zeker vindt Sandra's metamorfose plaats tot schrijfster Nele, die op haar beurt het manuscript Plekken van blauw inlevert. Het wordt geen succes. Of moet Georg toch zijn zegen geven? Blijft de nieuwe Nele ('de naam klonk als een vrouw die van wielrennen hield of gemeenteraadslid was van een rechtse centrumpartij') dan toch afhankelijk van hem? De zelfspot is dik aangezet.

Uit de bocht

Van den Broeck jaagt een flinke vaart door haar goed gecompartimenteerde, korte hoofdstukken, zeker in de eerste helft van het boek, waarin ze ook haar relatie met Georg ('die prachtig wispelturige man') recapituleert. Ze rollebolt met taal, strooit met radde observaties ('Roken is een wormgat maken in de tijd, even vertragen om een stukje leven te kunnen overslaan') en betrapt vrolijk de tijdgeest: 'Het kind heette Seppe of Hasse of een van die andere ouderwetse nepnamen die klinken als een vlecht van vlas, eindigend in een doffe punt.' Noteer ook de badinerende doorkijkjes in het uitgeversbedrijf en de subtiele hakjes naar de wereld van de BV-schrijverij.

Van den Broeck laat ook allerhande, niet onsympathieke zonderlingen opdraven, zoals arts-therapeute Laura Verdin, de overjaarse hippie Alma of Victor van de Fixwinkel. Hij mag haar insnoeren en inwijden in Japanse bondage. Is Sandra dan toch tuk op onderwerping?

Af en toe vliegt ze - typisch voor een debutant - ook uit de bocht in haar drang naar overdonderende beeldspraak: 'Elke bladzijde was als wakker worden op de operatietafel van een hartchirurg terwijl mijn borstkas nog openlag.'

Uiteindelijk wint het komische het op punten van de tragiek in dit wendbare debuut. En haal je met plezier nog eens het predicaat 'fris van de lever' van stal.

In een van de eerste hoofdstukjes van Nele Van den Broecks debuutroman laat ze een uitgever het volgende zeggen over een ­manuscript: 'Dit is een meesterwerk. Het is ­geniaal. En het leest nog vlot ook.' Iemand anders , zo heet Van den Broecks roman, leest vlot maar kun je bezwaarlijk geniaal noemen, zelfs niet een beetje geniaal. Wat is trouwens een geniale roman? Aan welke ­eigenschappen moet die voldoen? We ­komen het niet te weten. Over de bewuste geniale roman wordt alleen gemeld dat de auteur ervan zijn vrouw aandachtig heeft geobserveerd en vervolgens beschreven. Die vrouw zal later ook zelf een roman schrijven, en kijk, ook die wordt geniaal ­genoemd, en ook die wordt een commercieel succes. Des te jammer dat Nele Van den Broeck karig is met informatie over deze ­geniale meesterwerken, schrijvers zouden met het recept hun profijt kunnen doen. O ja, de schrijfster heet Sandra, maar kiest ervoor zich achter een pseudoniem te verschuilen en dat pseudoniem luidt ... Nele Van den Broeck.

Als echtgenote van de succesvolle schrijver Georg Sanctorum stelt Sandra zich volledig in dienst van hem. Ze is zijn manager, zijn agente, zijn redacteur én ze verzorgt zijn promo. Georg laat het zich allemaal welgevallen. De roman bevat nauwelijks uitgewerkte scènes, zodat je als lezer niet te zien krijgt hoe hun verhouding concreet in zijn werk gaat. De seks is heftig, dat wél, waarbij zij zijn lichaam perfect aanvoelt en hij zich weinig om het hare bekommert. Ik las het alles met lichte verbijstering. Nemen jonge vrouwen in de 21ste eeuw vrede met zo'n asymmetrische relatie? Is het feminisme dan een maat voor niets geweest? Hebben vrouwen dan nog altijd niet begrepen dat het heilloos is om zich zo onderdanig en afhankelijk op te stellen? Sandra is uiteraard Sandra, en hoeft niet representatief te zijn.

gedumpt door een narcist

Wanneer ze door Georg wordt gedumpt, stort haar wereld in elkaar. 'Georg … dat ben ik,' vertrouwt ze haar therapeute toe. Waarop die terecht wil weten wie ze is, nu Georg er niet meer is. Langzaam, heel langzaam slaagt Sandra erin uit de put te kruipen waarin ze gedonderd is. Precies zoals haar therapeute aanvoelde, schuilt er achter haar overreactie op de breuk met Georg een ­ouder en dieper verdriet. Op dit punt ­beland biedt de roman een illustratie van Philip Larkins beroemde regel: ' They fuck you up, your mum and dad .'

De lessen van het feminisme zijn dan wel aan Sandra voorbijgegaan, maar ze heeft veel opgepikt van therapie, met name het vermogen om hulp te zoeken wanneer de nood het hoogst is, om voor zich te laten zorgen wanneer ze het niet meer in haar eentje redt, en ook het vermogen om te relativeren, om de bladzijde om te slaan, om het eigen verdriet te overstijgen. Er is dus winst. Oef.

Graag had ik schrijver Georg Sanctorum wat meer uitgewerkt gezien. Hij is een karikatuur van de egoïstische, narcistische schrijver die zijn omgeving gewetenloos plundert. Had Nele Van den Broeck iemand in gedachten? Geen idee. Ik ken nogal wat schrijvers, ik heb zelfs met een dichter ­samengewoond en ik ben ook zelf schrijver, en ik denk dus te mogen oordelen dat deze voorstelling van zaken me al te simplistisch lijkt. Dat neemt niet weg dat heel wat schrijvers - inclusief ikzelf - mensen uit hun ­omgeving in hun werk neerzetten en dat die mensen dat niet altijd prettig vinden.

'Drie sterren is het allerergste. Drie sterren is middelmaat, erger dan slecht', laat Nele Van den Broek schrijfster Sandra denken. Daarmee zet ze wel een erg open doel klaar voor recensenten. Zonder haar te willen plagen, sier ik hierbij haar debuutroman met drie fonkelende sterren.

Horizon, 256 blz., € 22,99.

Sinds de gevierde auteur Georg Sanctorum zijn vrouw Sandra tot het hoofdpersonage van zijn bestsellerromans heeft verheven, is haar leven niet meer van haar alleen. Ze bestaat uitsluitend nog als de bescheiden en meegaande 'echtgenote, muze en literair agente van'. Maar wanneer hij na 'twaalf jaar seksuele exclusiviteit' met een simpele brief een punt achter hun relatie zet, wordt Sandra gedwongen zichzelf opnieuw uit te vinden. Wie ze worden zal, weet ze niet, behalve dat het 'IEMAND ANDERS' zal zijn - in kapitalen, jawel. Hoe ze die transformatie moet aanpakken, weet ze gelukkig wel. Ze wil door ijzeren discipline losbandig worden: ze zal geen dag meer doorbrengen zonder roken, alcohol of seks. Die klus klaart ze met de hulp van een aantal buitenissige en bijzonder vermakelijke figuren uit haar geboortedorp, zoals de flegmatieke beeldhouwster Alma en de introverte bondagefan Victor. Beetje bij beetje leert ze haar identiteit niet langer aan anderen te ontlenen. Sandra's zoektocht levert een pittige roman op met een strakke spanningsboog, een aanbiddelijk hoofdpersonage, een ritmische taal en snedige observaties. Wie al hield van Nele Van den Broecks ontwapenend gênante stijl als columniste, kan alleen maar blij worden van haar romandebuut.