De al vaak bekroonde Brugse jeugdschrijfster Sylvia Vanden Heede heeft een nieuw deel klaar in haar reeks 'Vos en Haas'. Een reeks groeiboeken die beginnen met eenvoudige woorden en gaandeweg moeilijker worden. In 'Koek koek Vos en Haas' laat de schrijfster het olijke duo Vos en Haas op zoek gaan naar een koek. Maar die koek blijkt uiteindelijk een... koekoek te zijn. Vos voelt zich bedrogen, zeker als de koekoek ook nog eens een ei legt en in een houten klok blijkt te wonen. Lezenderwijs raken kinderen vertrouwd met begrippen als landkaart en kompas.

'Koek koek Vos en Haas' werd uitgegeven bij Lannoo, telt 88 blz. en kost 14,95 euro.

Hoe langer je kijkt, hoe meer je ontdekt

In 1999 won Vos en Haas de Jonge Gouden Uil, nu zijn de auteurs met Koek koek Vos en Haas voor de tweede keer genomineerd voor de literatuurprijs. Met meer dan 200.000 verkochte exemplaren en vertalingen in acht landen groeiden de boeken in tien jaar uit tot de crème de la crème voor eerste lezers. Samen met Vos, die graag zijn buikje rond eet, en Haas, die voor hem kokkerelt, gaan we op zoek naar het recept van de succesboeken.

Vos kijkt bij de B van Boekjes.
Hij vindt het meteen.
Eerst leest hij hardop wat hij nodig heeft.
Voor ongeveer 10 boekjes:

Vijf afgestreken eetlepels vrolijk verhaal

Eli (6 jaar): 'Het zijn grappige verhalen. En ook spannend, bijvoorbeeld als het kuiken Iek moet kiezen bij wie hij wil wonen.'
Sylvia Vanden Heede (de auteur): 'Het begin van de lagere school is het uitgelezen moment om kinderen leesplezier te brengen. Eerste lezers zetten vaak alleen woorden achter elkaar, maar waar blijft het verhaal? Lezen moet meteen de sleutel tot een fantastische wereld zijn.'
Katrien Put (juf): 'De eenvoudige verhaalstructuur van Vos en Haas is goed uitgewerkt en wordt geleidelijk opgebouwd, dat werkt erg motiverend.'
Hedwige Buys (boekenjuf): 'Kinderen willen in de eerste klas al meteen een boek kunnen lezen. Die ontgoocheling nekt soms hun leeshonger, maar dankzij de meeslepende Vos en Haas haken ze niet af. Ze merken nauwelijks dat ze leren lezen. De boeken zijn technisch begrijpelijk én plezierig.'
Resi Vervaet (bibliothecaresse): 'De verhalen blijven speels, herkenbaar, ontroerend en zonder franjes. Anders dan veel eerstelezersboekjes zijn ze niet flauw. De personages zijn dieren op kindermaat, met menselijke maniertjes.'
Jen De Groeve (recensente): 'Vos en Haas zijn meer dan kapstokjes, ze spelen een echte rol in de verhalen.'
Eli: 'Vos is een beetje dom en Haas een beetje slim, maar ze blijven vrienden.'
Sylvia: 'De meeste lezers houden van Vos en Haas. Dat stimuleert de uitgever om erin te investeren.'

Eén volle eetlepel onweerstaanbare tekeningen

Eli: 'Vos zegt dat het een hoop rommelige lijnen zijn, maar ik vind de plannen die Haas tekent heel mooi.'
Jen: 'De schijnbaar eenvoudige tekeningen werken. Hoe langer je kijkt, hoe meer je erin ontdekt. Dat houdt het interessant.'
Thé Tjong-Khing (de illustrator): 'Ik kan niet buiten mijn stijl. Ik zoek het in gebaren omdat ik Sylvia's woordbuitelingen niet kan visualiseren en ik ervan hou personages te zien reageren. Ik was dolblij dat ik na een resem realistische boeken eindelijk pratende, aangeklede dieren mocht tekenen!'
Sylvia: 'Voor jonge lezers zijn prenten essentieel om de tekst te begrijpen.'
Katrien: 'In Vos en Haas vind je geen waslijst van woorden maar korte zinnen die verbeeld worden. Als mijn eersteklassers zand getekend zien, ontcijferen ze het moeilijke woord "strand" sneller. Vos en Haas is het enige boek dat mijn achtjarige zoon Felix, die moeilijk leest, motiveert. Hij is dol op de illustraties met stripallures.'
Khing: 'Paginagrote tekeningen met ernaast een stijve bladzijde vol tekst, dat werkt niet.'
Sylvia: 'De combinatie van tekst en tekeningen is deel van het succes, maar het heeft ook met toeval te maken. Wellicht spraken we op het juiste moment de juiste leeftijd aan.'

Een snuifje humor

Sylvia: 'Ik kom blijkbaar grappig over als ik iets eenvoudig wil uitleggen. Eigenlijk vind ik mijn teksten pas onweerstaanbaar met Khings tekeningen erbij.'
Khing: 'Niet zo bescheiden. Het zijn hilarische verhalen vol misverstanden, heerlijk om je voor te stellen!'
Katrien: 'Vos en Haas zijn een bekvechtend, komisch duo, zo weggelopen uit een tekenfilm.'
Eli: 'Het is heel grappig wanneer Vos zo'n diepe put graaft dat hij er niet meer uit kan. Of wanneer Uil op het ei zit en dat "krak" doet.'
Resi: 'Ik lach ook om de herkenbare humor. Dat ouders en leerkrachten zelf zo van Vos en Haas genieten, stimuleert de kinderen des te meer.'

Een afgestreken
lepel taalspel

Sylvia: 'Ik ben gestart uit onvrede met de krakkemikkige eerstelezersverhalen.'
Resi: 'Tien jaar geleden was dat echt pionierswerk.'
Hedwige: 'Lezen blijft lang een technische oefening, die je maar beter met mooi materiaal als Vos en Haas kunt maken. Zelfs leerlingen met leesmoeilijkheden groeien makkelijk mee met Vos en Haas , al hebben velen pas in het tweede leerjaar genoeg leesbegrip om zelfstandig verhalen te vatten.'
Jen: 'Wat je in andere boeken vindt, is soms ronduit ontoelaatbaar. "Juf is in luv", dat wil dan zeggen: "Juf is verliefd." ' (zucht)
Sylvia: 'Het is uitdagend goede teksten te schrijven volgens de regels van AVI [een systeem van leesniveaus, red.] . Het eerste verhaal en nu Koek koek Vos en Haas beginnen bij eenlettergrepige woorden. Geen konijn dus, maar een haas. Geen "sappige peer" maar "een peer met heel veel sap". Ondertussen droom ik bijna in zulke woorden. Ik schrijf geen grote literatuur maar bruikbare boeken.'
Jen: 'De Gouden Uiljury bekroont literaire boeken, maar Vos en Haas heeft didactische ambities, die op een unieke manier worden waargemaakt. Het taalspel is prachtig en doet kinderen op een vrolijke manier nadenken over taal.'
Resi: 'De kinderen joelen als Uil "ei" verkeerd schrijft. Het is een opluchting dat ze niet als enige worstelen met lezen en schrijven.'
Khing: 'Mijn zesjarige kleinzoon zet grote ogen op als hij ziet dat alweer een grappig misverstand ontstaat door een woord met twee betekenissen. Het is een echte ontdekking!'

Een theelepel knappe lay-out

Khing: 'De boeken zien er erg uitnodigend uit, met hun typografie en mooie witverdeling.'
Hedwige: 'Het is vermakelijk dat kinderen de grote woorden altijd extra luid lezen.'
Katrien: 'De toegankelijke, aantrekkelijke lay-out geeft kinderen het gevoel dat ze het aankunnen. Het maakt samen lezen ook tot een waar plezier.'
Hedwige: 'Alleen het dikke boek met drie verhalen schrikt soms af.'
Khing: 'Ik ken een jongen die net apetrots was op het kloeke boek dat zo volwassen oogt. Het lijkt me onwaarschijnlijk dat een reeks twee keer bekroond wordt, maar ik vind de boeken nog altijd spannend. De figuren worden me steeds eigener.'
Sylvia: 'Ik denk elke keer: "Dit is de laatste", maar Vos en Haas willen absoluut blijven leven.'
Resi: 'Misschien komen ze ooit in een bejaardentehuis terecht, als wij daar ook zitten!'
Eli: 'Ik zou een nieuw boek willen waarin alles van Vos en Haas staat. Het is wel twee meter hoog en om de grote letters te meten heb ik drie meetlatten nodig. Dan kruip ik er helemaal in!'

Verberg tekst

Na enkele themaboeken rond Vos en Haas, zoals het woordenboek of het kookboek, verschijnt met Koek koek Vos en Haas opnieuw een boek voor eerste lezers en kinderen die moeilijk lezen. Een beetje vreemd is wel, dat het expliciet vergeleken wordt met het allereerste boek (Lannoo, 1998). Vos en Haas was toen immers tekstueel helemaal aangepast aan lezers die net konden lezen, en groeide als het ware met de lezers mee. De eerste hoofdstukken kenden geen hoofdletters en alleen eenlettergrepige woorden, maar geleidelijk werden de woorden langer, en doken er hoofdletters en moeilijkere tweeklanken op. Het boek evolueerde haast onopvallend van leesniveau AVI 1 tot AVI 4. Koek koek Vos en Haas begint meteen met hoofdletters en blijft eigenlijk het hele boek lang op hetzelfde leesniveau, met bv. eenlettergrepige woorden. Dat Sylvia Vanden Heede als geen ander de kunst verstaat om met deze eenlettergrepige woorden toch een boeiend en vlotlezend boek te schrijven, bewijst ze hier nog maar eens. Zo weet ze zelfs tal van woordspelletjes en uitdrukkingen in het verhaal te brengen, zoals "Uil heeft de pest in","wie niet waagt wie niet wint", "oost west thuis best" of "waar de klok thuis tikt". Beginnende lezers leren met de boeken van Vanden Heede dan ook dat je met taal veel meer kan doen dan alleen maar informatie doorgeven.

Wanneer Vos het hek aan het schilderen is, wordt hij gelokt door de roep van een koekkoek. Hij rent steeds verder het bos in, op zoek naar de koek. Na een poosje gaat een radeloze Haas met de hulp van Uil op zoek naar Vos. Eerst volgen ze een verfspoor, dan halen ze er een kaart en zelfs een kompas bij. Na lang zoeken vinden ze de boom van Pluim én de koekkoek die een vreemd ei in haar nest achterliet. En dan valt zelfs Vos zomaar uit de boom. Uiteindelijk is er een groot feest bij Haas thuis, met koek en taart. Vos belooft plechtig aan Haas dat hij nooit meer zal weggaan.

Thé Tjong-Khing illustreerde ook dit boek weer even knap als de voorgaande. [Karin Van Camp] Verberg tekst

Vos raakt in de ban van een vogel die roept dat er ergens Koek (koek) moet zijn. Hij loopt het bos in. Als zijn vriendinnetje Haas hem roept, is hij weg. Haas gaat met hulp van Uil op zoek naar Vos. Met korte zinnen en eenvoudige, voornamelijk eenlettergrepige woorden is een innemend, grappig verhaal, AVI-M3, geschreven over vriendschap. Spelenderwijs wordt ook iets verteld over het gebruik van een landkaart en een kompas. De in enkele lijnen opgezette, ingekleurde tekeningetjes staan voornamelijk tussen de tekst. Het karakter van de illustraties is intiem en poëtisch en sluit goed aan bij de sfeer van het verhaal. De lay-out van de tekst is opvallend: smalle, korte tekstblokken met verstrooid door de tekst groot gedrukte woorden. De uitgave is goed verzorgd met een stevige kaft; tekst en tekeningen zijn helder gedrukt op stevig, enigszins gelig papier. Zoals in de andere meermalen bekroonde “Vos en Haas” boeken groeit de leestechnische moeilijkheidsgraad met het verhaal mee. Geschikt voor eerste lezers of kinderen met leesproblemen, maar ook om voor te lezen aan jongere kinderen. Voorlezen vanaf ca. 4 jaar, zelf lezen vanaf ca. 6 jaar. Verberg tekst

Wanneer Vos zijn hek aan het verven is, hoort hij ineens ‘Koek koek’. Daar heeft Vos wel zin in en hij gaat op zoek naar de koek. Als Haas Vos roept om soep te komen eten, is Vos zoek. Samen met Uil gaat Haas op zoek. Natuurlijk kan dit boek niet anders eindigen dan met een happy end, waarbij Vos gevonden wordt. Opnieuw een heerlijk amusant geschreven verhaaltje voor eerste lezertjes of kinderen die wat moeite hebben met lezen. Vanden Heede slaagt erin om met een erg beperkte en eenvoudige woordenschat een prachtig verhaal te vertellen. Een verhaal dat al vrij vroeg zelf kan worden gelezen, maar dat even heerlijk is als voorleesboek. De mooie illustraties maken het geheel helemaal af. Als dit boek er niet in slaagt om kinderen warm te krijgen voor het lezen, dan weet ik het niet.